Fermata Godula
desideratum

Zakres działań

Fermata Godula jest galerią dyskusyjną działającą w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Rudzie Śląskiej.

Galeria Dyskusyjna Fermata Godula nie posiada charakteru politycznego.

Celem Galerii jest promocja wartości związanych z patronem, wielkim Górnoślązakiem Karolem Godulą, a także szerzenie wiedzy o kulturze, historii i gospodarce Śląska.

Galeria cele może osiągać poprzez organizację wystaw, spotkań, konferencji, działalności wy­da­wni­czej, a także imprez związanych z realizacją swoich celów, które jednocześnie wzbogacają zadania statutowe Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej.

Uczestnikiem może być osoba fizyczna, która wyrazi chęć działania na rzecz realizacji celów Galerii.

Uczestnicy mogą brać bierny i czynny udział w działaniach Galerii poprzez włączanie się nie tylko
w poszczególne działania, ale również i przy tworzeniu ramowych planów działania Galerii.

Poczynania Galerii koordynuje Dyrektor, bądź oddelegowany przez niego pracownik Biblioteki.

W sprawach spornych należy się odnosić do postanowień Dyrektora MBP w Rudzie Śląskiej.


Archiwum spotkań

Karol Godula
geniusz z Rudy

Jak podają źródła Karol Godula urodził się 8 listopada 1781 r. w Makoszowach (obecna dzielnica Zab­rza). Został ochrzczony w drewnianym kościółku w Przyszowicach, który to kościółek został póź­niej prze­nie­sio­ny do Borowej Wsi, gdzie stoi do dnia dzisiejszego. Rodzicami Karola Goduli byli Józef Go­du­la i Franciszka z domu Hanisz.
Oprócz Karola Godulowie mieli jeszcze jednego młodszego syna Ernesta i trzy starsze córki – Ma­rin­nę, Joannę i Franciszkę. Najstarsza siostra Marianna wyszła za mąż za szlachcica Lengsfelda z Kęt, Joanna poślubiła Ferdynanda Gottwalda z Raciborza, Franciszka wzięła sobie za męża Johana Neu­ve­ry­ta z Frysztatu. Natomiast najmłodszy Ernest do końca życia pozostał bezżenny.
Pod względem parafialnym miejscowość, w której się urodził należała do Przyszowic, gdzie również mieściła się szkoła ludowa, do której do 1792 r uczęszczał Karol Godula. W roku następnym młody Karol przeniósł się do znamienitej szkoły przy klasztorze cystersów w Rudach Raciborskich.
Swoje późniejsze wykształcenie uzupełniał w szkole średniej w Opawie, gdzie prawdopodobnie u­koń­czył klasę piątą.
Od roku 1801 Karol Godula podjął pracę zawodową u hrabiego Karola Franciszka von Ballestrema,
a w roku 1809 został rządcą całego majoratu (niepodzielnego majątku), w skład którego wchodziły Pławniowice, Ruda i Biskupice.
W roku 1815 hrabia Karol Franciszek von Ballestrem major Królewskiej Armii Pruskiej wystawił akt da­ro­wiz­ny, w którym dał swemu zarządcy 28 z łącznej sumy 128 udziałów huty cynku „Karol” w Rudzie (Śląskiej). Pomysłodawcą i główną siłą sprawczą projektu był właśnie Karol Godula. Po kolejnej prze­bu­do­wie w roku 1825 cynkownia stała się największym i najnowocześniejszym zakładem tego typu
w Europie. Ówcześnie cynkownię okrzyknięto ósmym cudem świata, a Godulę zaczęto określać jako człowieka niesamowitego.
Udziały w cynkowni „Karol” stały się zaczątkiem fortuny Karola Goduli.
Chcąc posiadać niezależne źródła rudy cynku dla cynkowni „Karol” Godula do spółki, z właścicielem fol­war­ku Miechowice Franciszkiem Aresinem, uruchomił kopalnię galmanu „Maria”. W roku 1826 zakupił zbankrutowane majątki Szombierki (dzisiejsza dzielnica Bytomia) i Orzegów (dzisiejszy teren dzielnic Rudy Śląskiej – Orzegowa, Goduli i Chebzia) i przejął w dzierżawę Rudę i Biskupice (dzisiejsza dziel­ni­ca Zab­rza). W tym czasie rozwiązał swój stosunek służbowy z Ballestremem, pozostając jednak nadal doradcą gospodarczym swojego dotychczasowego pracodawcy. Dążąc do stworzenia kompleksu prze­my­sło­we­go, chciał posiadać wszystkie kopalnie w okolicy wraz z gruntami. Dlatego też w roku 1840 nabył dobra Bobrek (dzisiejsza dzielnica Bytomia), a w roku 1848 kupił wieś Bujaków (obecnie część Mikołowa), przejmując lub wykupując huty i kopalnie leżące na ich terenach.
Karol Godula zmarł na chorobę nerek 6 lipca 1848 roku we Wrocławiu w hotelu „Pod Złotą Gęsią”
(w hotelu tym często się zatrzymywał goszczą w stolicy Śląska w interesach).
Został pochowany na wrocławskim cmentarzu św. Wojciecha. Po wybudowaniu przez spad­ko­bier­czy­nię Goduli kościoła p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szombierkach, prochy jego zostały prze­wie­zio­ne dnia 2 września 1909 r. i złożone w podziemiach świątyni. Karol Godula całe swoje życie poś­wię­cił pracy. Nie obce były mu nowinki techniczne, które wprowadzał nie tylko w hutnictwie, górnictwie, ale i w rolnictwie. Był mistrzem w zarządzaniu i operowaniu kapitałem, który często lokował w listach zas­ta­wny­ch oraz w hipotekach, co pomagało mu bardzo przy wykupie upadających majątków ziem­skich i zakładów przemysłowych.
Sam zbudował imperium przemysłowe, którego inwentaryzacja zajęła 298 prawnikom pół miesiąca cza­su. Wielkość tego majątku szacowana była różnie. Najbardziej prawdopodobną wielkością jest su­ma 2 miliony talarów. Jak podaje Jan. S. Dworak, jeden z biografów Goduli, o masie spadku prze­my­sło­w­ca z Rudy można się przekonać porównując go z globalną sumą budżetu ówczesnego państwa prus­kie­go. Stosunek ten wynosił 1,59 : 100. Zatem współczesna symulacja wielkości tegoż majątku
w oparciu o budżet dzisiejszych Niemiec zawierałaby się w sumie ok. 50 mld $. Generalnie na majątek Karola Goduli składało się 19 kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, 3 huty cynku, udziały
w in­ny­ch zakładach górniczo-hutniczych, majątki ziemskie: Szombierki, Orzegów, Bujaków, , Bobrek
i Paniowy. Prawie cały swój majątek Karol Godula zapisał sześcioletniej wówczas półsierocie Joannie Gryczik. Joasia będąc prostą dziewczyną z ludu, pochodziła z Poremby (dzisiejsze Zabrze).
W roku 1858 otrzymała z rąk króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV tytuł szlachecki i nazwisko Gry­czik von Schomberg-Godulla. W tymże roku Johanna poślubiła Reischgrafa Hansa Ulryka von Schaff­gots­cha. W ciągu swego życia pomnożyła ona odziedziczony majątek razy siedem, angażując się
w sze­reg przedsięwzięć ekonomicznych i społecznych, stając się godną następczynią Karola Goduli.
Król cynku. Król węgla. Geniusz. Pionier cywilizacji. Dżingis Chan pieniądza. Diabeł z Rudy, Śląski Fau­st. Itp. To tylko niektóre określenia opisujące „króla” z Rudy. Potrzebował pół wieku aby zbudować jed­no z największych imperiów przemysłowo-finansowych w ówczesnych Niemczech. Doskonały or­ga­ni­za­tor, innowator, przedsiębiorca, a przede wszystkim wizjoner. Człowiek, który położył podwaliny pod cały górnośląski przemysł. Pionier przeobrażeń industrialnych w Europie. Był wzorem do naś­la­do­wa­nia, a jednocześnie poruszał wyobraźnię artystów. Człowiek, który przeszedł do legendy. O­ka­zjo­nal­nie pojawiał się w wierszach, opowiadaniach, obrazach, czy nawet witrażu. Był bohaterem kilku po­wie­ś­ci. Bibliografia o jego osobie przekracza liczbę 200 opracowań. Z wszystkich górnośląskich po­ten­ta­tów przemysłowych przyczynił się najbardziej do budowy wspaniałej potęgi technicznej i cy­wi­li­za­cyj­nej Górnego Śląska. Był jednym z filarów rozwoju gospodarczego Europy, jej dzisiejszego dob­ro­by­tu. Bez takich osób historia XIX i XX wieku potoczyłaby się w całkiem innym kierunku.

Krystian Gałuszka

Karol Godula bibliografia - PDF (674 KB),
Kalendarium Godulowe - PDF (400 KB)

Galeria

1. Pałac Schaffgotchów w Cieplicach, 2. Pałac Karola Goduli w Szombierkach ze zbiorów A. Dunckera.


1. Portret Karola Goduli - autor: Piotr Pilawa, 2. Załozenie parkowe Kopice, 3. Płyta nagrobna w kościele w Szombierkach.


1. Złote Gody - Johanna i Hans Ulrich, 2. Złote Gody - okładka, 3. Złote Gody strona - tytułowa.