Biblioteka

Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej powstała w 1959 roku po połączeniu Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie z Miejską Biblioteką Publiczną w Nowym Bytomiu. Rudzka książnica jest zatem najstarszą (i największą) instytucją kultury w Rudzie Śląskiej.

W dzisiejszym kształcie Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej działa jako gminna instytucja kultury w oparciu o statut nadany bibliotece Uchwałą Nr 354/XXVIII/2000 Rady Miejskiej w Rudzie Śląskiej z dnia 26 czerwca 2000 r.
Ogółem księgozbiór biblioteczny liczy ponad 300 tys. woluminów (tyle mniej więcej zwojów liczyła Biblioteka Aleksandryjska), oraz 850 woluminów czasopism oprawnych.

Pod względem zasobów i wielkości biblioteka rudzka zaliczana jest do grona czternastu bibliotek wielkomiejskich w województwie śląskim na łączną liczbę 166 bibliotek publicznych działających w tymże województwie.
W procentowym ujęciu struktura księgozbioru przedstawia się następująco: literatura beletrystyczna dla dorosłych 42% literatura dla dzieci (do 15 lat) 17% literatura niebeletrystyczna (popularnonaukowa) 41%.

Biblioteka dysponuje 14 wypożyczalniami, 7 czytelniami, 18 kącikami czytelniczymi i 4 oddziałami dziecięcymi. Poza książkami biblioteka gromadzi gazety i czasopisma (81 tytułów).

Ponadto przy Bibliotece Centralnej działa Mediateka, która gromadzi wszelkie zbiory audio­wi­zu­al­ne. Między innymi "książkę mówioną" na kasetach magnetofonowych (ponad 2600 tytułów, audiobooki na płytach CD ( 6232 tytułów), nagrania muzyczne na płytach CD (4361 tytułów), filmy DVD (3976 tytułów), filmy Blu-Ray (305 tytułów), gry na Playstation 3 (90 tytułów), kasety magnetofonowe z nagraniami muzycznymi (3000 tytułów), płyty a­na­lo­go­we (1800 tytułów), exlibrisy, mapy, obrazy. Zbiory cały czas powiększa się o dostępne no­wo­ści rynkowe.
Zbiory pozaksiążkowe dostępne są również w filiach nr: 21, Filia CIS - Centrum Inicjatyw Społecznych Stara Bykowina.

Do podstawowych funkcji bibliotecznych poza gromadzeniem, opracowywaniem, udostępnianiem i o­chro­ną zbiorów bibliotecznych należą również działania leżące w sferze animacji kulturalno-oświatowej.
Wśród wielu tego typu działań szczególnie ciekawy jest projekt "Żywa Biblioteka" Jest to mię­dzy­na­ro­do­wy projekt edukacyjny z zakresu szerzenia tolerancji, poszanowania praw człowieka, a także dialogu międzykulturowego."

Czytelnik znajduje w bibliotece nie tylko wytwory działalności artystycznej i naukowej (książki, ex­li­bri­sy, obrazy, filmy, płyty) oraz informacje nt., ale również ma kontakt z samym twórcą (wieczór au­tor­ski, wernisaż, prelekcja). Aby wyeksponować tę funkcję biblioteki powołano do życia w Bibliotece Cen­tral­nej Galerię Działań KREKOT. Pole działania biblioteki obejmuje również sferę animacji kulturalnej (lekcje biblioteczne, wieczory biblioteczne, konkursy plastyczne i literackie, pogadanki i spotkania
z cie­ka­wy­mi ludźmi, dyskusje, wystawy i wernisaże, projekcje filmów, wycieczki itp.) ściśle związanej
z funkcjami edukacyjnymi.

Serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do miejskiej książnicy!

Historia biblioteki

I Pierwsze biblioteki gminne.
W granicach administracyjnych dzisiejszej Rudy Śląskiej w latach przedwojennych nie było bibliotek gminnych. Biblioteki istniały jedynie jako instytucje prywatne, bądź przy różnego rodzaju towarzystwach lub przy parafiach. Próby organizacji gminnych bibliotek na terenie miasta były podejmowane już w latach 1947-1948, bądź to przez osoby publiczne, bądź prywatne. Na przykład w Nowym Bytomiu organizatorem biblioteki był Jan Stefan Dworak ówczesny przewodniczący komisji oświaty i kultury Rady Miejskiej w Nowym Bytomiu, natomiast w Bykowinie powołano specjalny komitet społeczny, którego celem było utworzenie biblioteki.

Dokumenty źródłowe, które są w posiadaniu MBP w Rudzie Śląskiej (księgi inwentarzowe, sprawozdania) zaświadczają, że pierwsze biblioteki, na bazie których powstała dzisiejsza Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej powstały w 1949. W istniejących obecnie filiach: Filia nr 1 (Ruda), Filia nr 3 (Bykowina), Filia nr 4 (Nowy Bytom), Filia nr 6 (Bielszowice), Filia nr 10 (Godula) w każdej księdze inwentarzowej książka z numerem pierwszym zapisana jest pod rokiem 1949. Księgozbiór dla tych bibliotek kompletowano z darów oraz z przydziałów Powiatowej Biblioteki Publicznej w Katowicach. Pod koniec 1949 księgozbiór w placówkach liczył ok. 5000 woluminów, a zarejestrowanych było ok. 600 czytelników.

II Biblioteki miejskie.
W roku 1951 nastąpiła reorganizacja sieci bibliotecznej. Dotychczasowe biblioteki gminne weszły w skład dwóch bibliotek miejskich: Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Nowym Bytomiu. W 1958 roku MBP w Rudzie posiadała cztery filie, w których zgromadzono 22 713 woluminów. W tym czasie z biblioteki korzystało 1713 czytelników. Natomiast MBP w Nowym Bytomiu w analogicznym roku posiadała dziewięć filii, w których zgromadzono 33 866 woluminów, a łącznie w tym okresie w bibliotece nowobytomskiej było zapisanych 3683 czytelników.

Do roku 1954 jedynym etatowym pracownikiem rudzkiej biblioteki była kierowniczka Marta Wesołek, której pomagało sześciu pracowników ryczałtowych. Jednak już w 1958 roku liczba etatów wzrosła do pięciu.

Pierwszym pracownikiem z przygotowaniem zawodowym była pani Ema Waniek (ukończony kurs dla bibliotekarzy gromadzkich w Jarocinie), która rozpoczęła pracę w bibliotece nowobytomskiej w 1954 roku.

Przełomowym rokiem dla biblioteki w Nowym Bytomiu był rok 1956, kiedy to bibliotece zapewniono odpowiedni budżet oraz zwiększono liczbę etatów z trzech do ośmiu. Kierownikiem biblioteki został wtedy Augustyn Rosół, który pełnił tę funkcję do 1958 roku. Ostatnim kierownikiem nowobytomskiej biblioteki był Janusz Michalski.

W latach 1951-1958 budżety bibliotek realizowały Oddziały Kultury, czasem bez udziału kierowników bibliotek, dlatego trudno ustalić wysokość funduszy oraz strukturę budżetów.

III Biblioteka wielkomiejska
W 1959 roku powstała biblioteka wielkomiejska - Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej - o odrębnej niż dotąd strukturze organizacyjnej.
Biblioteka rozpoczęła swoją działalność w maju 1959 roku - z bardzo skromną bazą i miernymi wynikami. W skład rudzkiej książnicy oprócz ubogiej centralnej wypożyczalni w Nowym Bytomiu (11 tys. książek, lokal o pow. 59 m. kw.) wchodziło 12 filii. Placówki posiadały ogółem 63 335 tomów, co stanowiło 50 książek na 100 mieszkańców. Z biblioteki korzystało wtedy 4% mieszkańców miasta. Biblioteka zatrudniała wtedy 15 pracowników etatowych i 7 tzw. ryczałtowych (56 godzin miesięcznie).

Pierwszym dyrektorem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej została od dnia 1 maja 1959 roku Leonia Freundlich, która doprowadziła do dynamicznego rozwoju biblioteki municypalnej. Z roku na rok dzięki adaptacji i modernizacji poprawiały się warunki lokalowe. W tym czasie powstały nowe placówki: Biblioteka dziecięca w Rudzie (1959 r.), Filia nr 13 w Goduli (1961 r.), Filia nr 14 w Wirku (1962 r.), Filia nr 15 w Rudzie (1963 r.), Filia nr 17 w Wirku (1966). Nastąpiła organizacja działów wewnętrznych centrali - w 1960 roku utworzony został Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów, w 1965 roku utworzono Dział Instrukcyjny. Rudzka książnica jako pierwsza w woj. katowickim od 1961 roku zastosowała system wolnego dostępu do półek. Zmieniono także układ książek - z numerycznego na działowy, alfabetyczny i językowy. Na wszystkich placówkach zaczęto tworzyć warsztat informacyjno-bibliograficzny z księgozbiorem podręcznym, katalogami, szczególnie zagadnieniowymi, kartotekami bibliograficznymi. W roku 1960 po raz pierwszy zastosowano formę pracy żywego słowa - prelekcje, lekcje biblioteczne, dyskusje nad książką, przeglądy bibliograficzne i wieczory literackie. W roku 1962 odbyło się pierwsze w dziejach spotkanie autorskie - dnia 21 grudnia odbył się w Dyrekcji MBP w Rudzie Śląskiej, mieszczącej się wtedy w Chebziu, wieczór autorski z Tadeuszem Hołujem. Udział wzięło 35 czytelników i bibliotekarzy. Pierwszą czytelnię naukową otwarto przy Filii nr 17 - gdzie przeniesiono dyrekcję biblioteki (15 październik 1965 rok).

W roku 1967 nastąpiły zmiany organizacyjne. Dotychczasowa dyrektorka odeszła na rentę inwalidzką. Przez trzy miesiące w zastępstwie funkcję dyrektora sprawowała pani Magdalena Strzempek. Od 1 kwietnia dyrektorem został pan Leszek Folek, który sprawował tę funkcję tylko przez cztery miesiące. Od 1 sierpnia 1967 r. stanowisko dyrektora objął pan Tadeusz Bakes. Z chwilą przyjścia do biblioteki dyrektor T. Bakes zastał następującą sieć: bibliotekę główną, czyli wypożyczalnie z dyrekcją i działami gromadzenia i opracowania zbiorów oraz instrukcyjno-metodycznym w Wirku (Ruda Śląska 10), centralną wypożyczalnię w Nowym Bytomiu (Ruda Śląska 9), 19 filii w poszczególnych dzielnicach miasta. W roku 1971 w wieku 58 lat dotychczasowy dyrektor zmarł. Stan posiadania biblioteki w tychże latach nie uległ zmianie.

Z dniem 1 sierpnia 1972 roku dyrektorem MBP w Rudzie Śląskiej została mgr Magdalena Strzempek, która pełniła tę funkcję do 30 listopada 1993 roku.
W latach 1972 -1993 rudzka biblioteka stała się prawdziwą biblioteką wielkomiejską. Otwarto dwie duże filie - Filia nr 18 w Halembie (1974 r.), Filia nr 21 w Bykowinie (1992 r.), oraz Dział Zbiorów Specjalnych w Nowym Bytomiu (1987 r.). W roku 1985 (25 września) uruchomiono Bibliotekę Centralną w Wirku (pow. 900 m. kw.), gdzie prawie w niezmienionej formie funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W latach siedemdziesiątych wydano staraniem biblioteki “Informator Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej”. W roku 1993 biblioteka liczyła 18 filii i Bibliotekę Centralną. W tym czasie zgromadzono 377 854 woluminów, notując 27 086 czytelników.

Kolejnym dyrektorem MBP w Rudzie Śląskiej został z dniem 1 grudnia 1993 roku mgr Krystian Gałuszka.

Patron Bibliotekarzy

ŚW. WAWRZYNIEC dopiero od niedawna przedziera się do świadomości nie tylko środowiska bibliotekarskiego, że oprócz tego, iż jest patronem biedaków, czy pszczelarzy, jest również opiekunem bibliotekarzy. Prawdopodobnie przypisuje mu się opiekę nad tą grupą zawodową, że będąc diakonem sprawował między innymi pieczę nad książkami, będącymi własnością1 kościoła. Często oprócz krat i wawrzynu przedstawiany jest z książką. Próbując pzybliżyć postać świętego publikujemy poniżej kilka danych o św. Wawrzyńcu.

WAWRZYNIEC (III w.) - to najbliższy przyjaciel i towarzysz papieża Sykstusa II. Gdy ten był jeszcze rzymskim archidiakonem. Wawrzyniec został jego uczniem. Następnie już jako papież (257-58) Sykstus wyświęcił Wawrzyńca na diakona, powierzając mu ponadto opiekę nad finansami Kościoła oraz organizację działań charytatywnych. W Liber Pontificalis opis śmierci Wawrzyńca również związana jest z męczeństwem Sykstusa. Wawrzyniec rozpaczał, że nie może swojemu pasterzowi towarzyszyć w męczeństwie, ale papież przepowiedział mu, że za trzy dni pójdzie tą samą drogą. Nie chcąc by fundusze kościelne dostały się w ręce urzędników cesarskich, Wawrzyniec rozdał je wdowom i sierotom. Tymczasem wieść o dobrach kościelnych dotarła już do prefekta miasta, który zażądał od Wawrzyńca wydania złota i innych kosztowności. Według zachowanej Passio Wawrzyniec miał poprosić o trzy dni zwłoki, a w tym czasie w zabudowaniach kościelnych zgromadził chorych, wdowy, starców oraz dziewice. Po trzech dniach, wskazując na owych zgromadzonych, powiedział do zdumionego prefekta: „Oto są skarby kościelne. Perły i drogie kamienie to te dziewice Bogu poświecone”. Za to zuchwalstwo Wawrzyńca ukarano straszliwie: zmarł, pieczony na wolnym ogniu. Cierpienia znosił bez jęku, modląc się o nawrócenie pogańskiego miasta. Opisy męczeństwa Wawrzyńca znajdziemy m.in. u św. Augustyna, Prudencjusza i św. Ambrożego. Ciało męczennika pochowano na Campo Verano 10 sierpnia 258 roku, a nad grobem w 1 połowie następnego stulecia wybudowano kościół, zaliczany potem do pięciu rzymskich kościołów katedralnych. Imię Wawrzyńca dość wcześnie wpisano do kanonu modlitwy eucharystycznej. Papież Hadrian I ofiarował Karolowi Wielkiemu część relikwii świętego, które ten umieścił w jednym z kościołów Strasburga. O rozpowszechnionym na Zachodzie kulcie Wawrzyńca świadczy m.in. przypisywanie mu przez Niemców wstawiennictwo w zwycięskiej bitwie z Madziarami pod Lechfeld (955). W średniowieczu zaliczano go do najpopularniejszych postaci hagiograficznych i czczono jako patrona ubogich, piekarzy, bibliotekarzy i kucharzy; wzywano imienia Wawrzyńca przy pożarach i przeciw chorobie reumatycznej. W regionie krakowskim czci się Wawrzyńca jako patrona pszczelarzy, święcąc w dniu jego wspomnienia miód i dzielą się nim z najbliższymi. Postać te oplotły liczne legendy; jedna mówi, że św. Wawrzyniec w każdy piątek zstępuje do czyśćca, wybawiając jedną dusze. W Polsce kult Wawrzyńca jest bardzo dawny, a jego ślady odnajdujemy m.in. w ludowych przysłowiach (np. „Wawrzyniec pokazuje jaka jesień następuje”). Obok wspomnianych już wyżej źródeł, informacje na temat tej postaci czerpiemy m.in. z Kalendarza Kartagińskiego oraz średniowiecznych sakramentarzy. Święty wspomniany jest w liturgii 10 sierpnia.

Jednak Dzień Bibliotekarza obchodzony jest 8 maja.